Sultan II. Abdülhamid'in Sadrazamı [Küçük] Mehmed Sa'îd Paşa'nın Hâtırâtı (2-3.cilt) _{Sultan II. Abdülhamid'in Sadrazamı}

Hâtırât yazmak Osmanlı devlet adamları arasında yaygın değildir. Sınırlı sayıdaki hâtırât metinleri zamanın ruhuna ilişkin özgün tecrübeler sunar. Modern zamanların son sultanı II. Abdülhamid'ingüven ve kuşkusarmalındayedidefasadârete getirdiği, hasımlarınınvetakdirkârlarınınmüşterekenmüstesnabirzekâvederinbirirfanasahipolduğunuteslimettikleri, inişliçıkışlısiyasîhayatıyladikkatçekenSa'îdPaşa'nınanıları son dönem Osmanlı devletvetoplumhayatınayönelikzenginbilgileriçermektedir. Devletidaresindepratikvepragmatikkararlarıylaön plana çıkanPaşa'nın, geniş belge külliyatıylayoğrulmuşanılarıeleştiri, tavsiye, teklif, tahlilvetespitlerlebirlikteklasiksiyasetnâmetürünün de güzelörneklerindenbiridir. [Küçük] Mehmed Sa'îdPaşa'nınHâtırâtıgünümüzalfabesiyleyenidenyayımlanırken, ayaktakalmamücadelesiverenbirdevletinsiyasî, sosyalvediplomatikhayatındaolupbitenler, üstdüzeybirdevletadamınınkalemindengözlerönüneserilmektedir.