Şafi'i Fıkıh Usulünün Gelişimi

Şâfi'î fıkıh usûlunun gelişimi, III./IX. yuzyılın başlarında Muhammed b. İdrîs eş-Şâfi'î ve onun ilk nesil öğrencilerinin çalışmaları ile başlamıştır. İlk nesil Şâfi'îler, Şâfi'î'nin fıkhî duşuncesini ihtisar etme, savunma ve farklı ilmi disiplinlere aktarma suretiyle Şâfi'î fıkıh usûlunun gelişimi etkili olmuşlardır. İlk nesil Şâfi'îlerin öğrencileri olan ve Dört Muhammed olarak bilinen Ebû Ca'fer et-Taberî, Ebû 'Abdillâh el-Mervezî, İbn Huzeyme ve İbnu'l-Munzir gerek fikrî gerekse de coğrafi olarak Şâfi'î fıkıh usulunun gelişimine önemli ölçude katkı sağlamışlardır. IV./X. yuzyılda Irak bölgesine aktarılan Şâfi'î fıkıh usûlu, buradaki kelâmî ve felsefî hareketlerden etkilenmiştir. Aynı yuzyılda ehl-i hadîs tarafından Horasan bölgesine aktarılan Şâfi'î fıkıh usûlu, burada rivayet eksenli bir gelişim göstermiştir. Aynı zamanda, Irak merkezli kelâmî bir akım olarak tarih sahnesine çıkan Eş'arîlik de kısa surede Horasan Şâfi'îleri tarafından olumlu karşılanmış ancak bu durum, Eş'arî ve Şâfi'î'nin fıkıh usûlune dair göruşleri bağlamında farklılaşan yorumlarla birlikte V./XI. yuz yıl boyunca da etkili olan fikrî bir krizin oluşmasına yol açmıştır. Şâfi'î'nin öğrencileri tarafından başlatılan Şâfi'î usûl duşuncesinin alanine genişletmesi sureçleri Horasan bölgesinde farklı koşullar eşliğinde devam etmiştir.