Osmanoğlu'na Övgü

Osmanlı devri Arap âlimlerinden muhaddis ve müverrih Cârullah b. Fehd, Osmanoğluna Övgü ismiyle sunduğumuz bu eserde Osmanlı tarihine dair ilginç bir anlatı ortaya koyar. Eser, Hicaz bölgesinin Osmanlı İmparatorluğu'nun eline geçmesinden hemen sonra kaleme alınmış olması sebebiyle Arap coğrafyasından bir âlimin daha çok taze olan bu siyasi değişikliğe ve Osmanlı yönetimine nasıl baktığına ışık tutmaktadır.

Görünen o ki Cârullah b. Fehd yeni yönetimden gayet memnundur ve övgülerini cömertçe sunar. Aslında, dönemin siyasetname yazım tekniğinin bir parçası olan bu üslup, taleplerin dile getirilmesi için bir zemin kurmaya yarar. Bu anlatı vasıtasıyla o günkü Mekke ahalisinin mevcut ekonomik krizden kurtulması için padişah, şehir halkına ihsanda bulunmaya teşvik edilmektedir. Kitabın hediyeleşmeye yönelik vurgusu da bu bağlamda anlam kazanır.

Osmanoğullarının şeceresiyle başlayan eserde özellikle Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman dönemlerine daha uzun yer verilir. Cârullah b. Fehd, daha geriye gidip Osman Bey’in oğlu olarak belirttiği Erden Ali ile ilgili ilginç bir iddiada da bulunur. Metnin ayırt edici bir diğer özelliği ise şudur; siyasetname geleneğinde genellikle merkezdeki havassın yönetimle ilgili tavsiyeleri dile getirilmiş iken bu eserde taşranın merkeze hitap eden sesi yankılanır. Her halükârda eser, Osmanlı yöneticilerine yönelik klasik dönem Arap algısı açısından bir katkı olarak görülmelidir.