Kitabut Tefsîr Literatürü Teşekkül Döneminde Hadis ve Tefsir

Hicrî ilk üç asır, ilimlerin teşekkül ettiği ve çeşitli konularda eserlerin telif edildiği bir dönemdir. Bu dönemde Hz. Peygamber’den (sav) nakledilen hadisler ile sahâbe ve takip eden nesillerin görüşleri yazılı kaynaklarda derlenmiştir. Tasnif ile birlikte çeşitli konulardaki rivayetler müstakil eserlerde ve daha sonra ale’l-ebvâb hadis kaynaklarındaki bölümlerde bir araya getirilmiştir. Müstakil eserlerde ele alınan, daha sonraları ise hadis kaynaklarında bölüm halinde yer verilen konulardan birisi de Kitâbu’t-Tefsîrlerdir. Bu çalışmada ilk üç asırdaki Kitâbu’t-Tefsîrler, literatür ve muhteva yönüyle tanıtılıp değerlendirilmiştir. Literatürün gelişimi ile tefsir rivayetleri hakkında yorumda bulunabilmek amacıyla ilk üç asırda telif edilen müstakil Kitâbu’t-Tefsîrler ve Tefsir bölümleri incelenmiştir. Hadis kaynaklarının yapısı ve ilimlerin teşekkül döneminin özellikleri dikkate alınarak çerçevesi belirlenen araştırmanın merkezinde hadis kaynaklarındaki Tefsir bölümleri yer almaktadır. Çalışmada tefsir bölümünün ilk olarak hangi eserde yer aldığı, bu bölümlerdeki rivayetlerin özellikleri, tefsir rivayetleri etrafında cereyan eden tartışmalar ve bu tartışmaların Tefsir bölümlerine yansıması, muhaddislerin tefsir rivayetlerine yaklaşımı ile tefsir ilminin gelişimine katkıları gibi birçok mesele konuyla ilişkili olarak ele alınmaktadır. Hadis ve tefsir ilimlerinin teşekkül dönemini inceleyen bu çalışmanın literatür ve rivayet özellikleri yönüyle alana bir katkı sağlaması umulmaktadır.