Kelâm İlmi

İslam dininin bir nevi teolojisi olarak nitelendirmenin mümkün olduğu kelâm ilmi inanç ile ilgili meseleleri konu edinen bir disiplin olarak h. 2. asırda ortaya çıkmıştır. Kelâm ilmini ilk kullanan sistematik kelâm ekolünün Mu'tezile olduğu yaygın görüştür. Mâturîdîlik ve Eş'ârilik şeklinde biçimlenen ehl-i sünnet kelâmı ise h. 3. asrın sonlarında, 4. asrın başlarında doğmuştur. Müslümanların düşünce tarihlerinde kelâm yöntemini kullanan mütekellimler yanında, kelâm yöntemine karşı çıkan özellikle selefî geleneğe mensup kişilerin olduğu da bir gerçektir.
İbn Hazm bu eserinde Mu'tezile ve ehl-i sünnet kelâmcılarından farklı bir yöntem kullanarak, inanç ile ilgili konuları temellendirmeye çalışmıştır. Onun, kelâm ilminin konusuna giren meselelerde Fıkıh'ta tercih ettiği zâhirî yönteme bağlı kaldığı görülmektedir. İbn Hazm zaman zaman aklî delillere müracaat etmiş olmakla birlikte çoğu zaman ayet ve hadisler ışığında konuları işlemiştir. O, kullandığı yöntemi göz önünde bulundurarak, bid'at olarak değerlendirdiği kelâm mezheplerinden farklı, ehl-i sünnet yolu üzere bir kelâm kitabı yazmaya çalışmıştır. Klasik kelâm ilmi açısından İbn Hazm'ın bulunduğu konumu tespit etmek gerekirse; o, selef ile mütekellimler arasında bir yerde durmaya çalışmış, bazen selefîlik ile örtüşen, bazen de mütekellimliğe yaklaşan bir duruş sergilemiştir denilebilir.