İnsanı Anlamak

Anlam aradığımız için anlam üretiyoruz.
İnsanı kendisine 'tanıştırmak' zorundayız. Zihnin nasıl çalıştığını, duyguların işlevini, hafızanın
kullanımını, deneyimlerin taslaklar üzerinden sınıflandırılıp zihinsel kategoriler tarafından
anlamlandırılmasını, nihayet hepsinin bir bütün olarak bir hikâyede bütünleştirilmesini kavramak durumundayız. Ancak ondan sonra düşünce ve davranışlarımızın niteliklerini yorumlama
şansımız var.
Bu kitapta Etyen Mahçupyan, zihnin biyolojik evrimle nasıl oluştuğunu ele alıyor, zihniyetin ise
kültürel evrimle nasıl oluştuğu ve çalıştığı konusunda nihayet bir kuram öneriyor ve bunu
temellendiriyor. Biyolojik evrimde genetik hafızanın işlevine benzeyen bir niteliğin kültürel
evrim sürecinde de oluşup oluşmadığı temel sorusundan hareketle, böyle bir niteliğin var
olduğunu ve 'zihniyet' olarak tanımlanabileceğini tartışmaya açıyor.
İnsan kendi üzerine düşünerek kendisini tanıyabilir mi? Bilinçli düşünceye açılan sonsuz
krediler çağında bu soruya verilen cevaplar muhtemelen olumlu olacaktır. Fakat karar ve
davranışların asıl belirleyicileri olsalar da, insanın farkında bile olmadığı bilinçdışı ve zihniyet
kategorilerini hesaba kattığımızda cevap şöyle olmalıdır: 'Hayır, insan kendi üzerine düşünerek
kendisini tanıyamaz, çünkü bilinçdışını ve zihniyetini ona ancak ilişki kurduğu başka insanlar
gösterebilir.'
Etyen Mahçupyan, bilincin ve düşüncenin bağımsız değişkenler gibi gösterilip kutsandığı bir
dünyada birincinin bilinçdışı; ikincinin zihniyet tarafından nasıl kuşatıldığını anlatıyor ve daha
olgun bir toplumsallık için odaklanmamız ve hesaplaşmamız gereken asıl kategorilere işaret
ediyor.
Alper Görmüş
Geçtiğimiz bir kaç yüzyıl içinde derinleşen bilimsel uzmanlaşma, kendini tanıma ve anlamaya
ilişkin sorulara cevap arayanların birbirinden bihaber kalmalarına neden oldu.
Bu kitap nörobilim ile sosyal psikolojiyi bir araya getirerek insanı anlamanın kapısını aralıyor.
Biyolojik ve kültürel adaptasyonu bilimsel bilgiler ışığında bağlantılı olarak izlerken, hem insanı
anlamak için bütüncül bir çerçeve öneriyor, hem de zihinle zihniyet arasındaki ilişkiyi açığa
çıkararak duygu, düşünce ve davranışlarımızın işlevini anlamamızı sağlıyor.
İzzet Özberki
(Arka Kapaktan)
Yazar Hakkında:
Etyen Mahçupyan
Liseyi Robert Kolej'de okudu. Boğaziçi Üniversitesi'nde kimya mühendisliği lisansı ve işletme
yüksek lisansı, ardından Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde ekonomi yüksek
lisansı aldı. Öğretim üyeliği, ticaret, şirket yöneticiliği, senaristlik, danışmanlık ve köşe yazarlığı
yaptı. Çok sayıda televizyon programı yürüttü. Yirmiye yakın kitabı bulunmaktadır.