Genç Tanzimat Paşazadesi Avrupa'da

Paris şehri İstanbul büyüklüğündedir ve etrafı bir müddet önce yeniden inşa olunmuş çok sağlam bir kale ile çevrilidir. Kalenin dışında bulvar dedikleri gayet büyük ormanların aralarından geçen intizamlı dizilmiş ağaçlı uzun yollar vardır. Şehrin binaları yedi sekiz katlı oldukça büyüktür ve sık ve bitişik nizamdır. Eğer böyle yüksek olmayıp da diğer yerlerdeki gibi daha mutedil şekilde yapılmış olsalardı şehrin büyüklüğü bir kat daha geniş olurdu.

Mehmed Rauf, çok genç yaşta devlet hizmetine girmiş üst düzey bir Osmanlı bürokratıdır. Devletin pek çok ülkeyle mücadele ettiği 19. yüzyılın ikinci yarısında uluslararası görüşmelerde Osmanlı Devleti’ni temsil eden ekibin içinde yer almış; başta Kırım Savaşı’yla ilgili müzakereler olmak üzere İngiliz ve Rus temsilcileriyle yapılan diplomasi trafiğinin en önemli aktörlerinden biri olmuştur. Ünlü devlet adamlarından Sadık Rıfat Paşa’nın oğlu olan Mehmed Rauf, kaynaklarda çoğunlukla Rıfat Paşazade Mehmed Rauf Bey olarak geçer. Bugün Cağaloğlu’nda Babıali Caddesi üzerinde bulunan ve bir zamanlar İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü binası olarak kullanılan Rauf Paşa Konağı’nda yaşamıştır.

Prof. Dr. Fikret Turan, 19. yüzyılın ortalarında yayımlandığı hâlde sadece eksik bir tek nüshasına ulaşılabilen Seyahatname-i Avrupa ile yayımlanmamış Avrupa Lâyihası’nı eksiksiz tam metinler olarak yayına hazırladı. Mehmed Rauf yaklaşık 4 ayda 50 şehir, bölge ve mekân gezmiş; Malta’dan Roma’ya, Venedik’ten İsviçre’ye, Londra’dan Paris’e, Viyana’dan Berlin’e Avrupa’nın farklı ülkelerini satırlara nakşetmiştir. Eser, kendinden önceki seyahatnamelerde anlatılanlardan çok daha fazla sayıda bölgeyi içermesi bakımından Türk seyahat-hatıra tarihinde özgün bir yer teşkil etmektedir.

Genç Tanzimat Paşazadesi Avrupa’da, seyahatname/hatırat okumayı seven, Osmanlı modernleşme tarihine ve Türk kültürüne ilgi duyan meraklı tarih okuyucusunun zevkle okuyacağı ve aynı zamanda dönemin Avrupa’sına dair birçok bilgiye ulaşacağı özgün bir eserdir.