Ahmet Cevdet Paşa Tercüme-i Şerif ve Tefsir İlmi Açısından Değeri

Tanzimat ve meşrutiyet dönemlerinde yaşayan bir ilim ve devlet adamı olarak Osmanlı döneminde yarım asırdan fazla bir süre söz sahibi olan hem resmi görevinin icrasında hem de ilmi çalışmalarıyla dikkat çeken Ahmet Cevdet Paşa; eserleriyle geçmişin bilinmez dehlizlerini aydınlatan ve günümüze hitap eden bir şahsiyettir. Entelektüel kişiliğiyle tanınmış tarih hukuk edebiyat eğitim mantık sahalarındaki eserleriyle Osmanlı Devleti'nin kültürel ve siyasi hayatına katkıda bulunmuştur. Kur'an ve tefsir alanında yaptığı çalışmalar da dikkati haizdir. Zira kendisi ilk Kur'an basımındaki (Şekerzade Mushafı 1874) önemli rolü ve ilk Kur'an tarihi eserlerinden sayılan Hülâsatü'l-Beyân fi Te'lîfi'l-Kur'an adlı eseri kaleme alması ile Osmanlı döneminde Kur'an tarihi çalışmalarına ciddi katkılar sunmuştur.
"Ahmet Cevdet Paşa Tercüme-i Şerife ve tefsir ilmi açısından değeri" adlı kitap Cevdet Paşa'nın bugüne kadar sadece adını duyduğumuz fakat gün yüzüne çıkmamış tamamlanamamış ve basımı yapılmamış tefsirini okuyucularının istifadesine sunmaktadır.  Yazar  1865-1895 tarihleri arasında telif edilen fakat tamamlanamayan İlim dünyasına kazandırılmamış bu eserin tanıtımını yaparak tefsir ilmi açısından değerini incelemektedir.  Kitapta tarihsel ve tanımlayıcı bir yöntemle birlikte eserin tespitinde mukayese metodunu takip etmiştir.
Üç bölümden oluşan kitabın ilk bölümünde Ahmet Cevdet Paşa'nın hayatı ve eserleri özlü bir biçimde anlatılarak tefsir ilmine konu olan çalışmaları ayrıca değerlendirilmiştir.
İkinci bölümde Tercüme-i Şerife isimli eserin Ahmet Cevdet Paşa'ya nispeti elde edilen veriler doğrultusunda değerlendirilmektedir. Eserin şekil muhteva kaynak dil özellikleri tefsir metodu ve ulûmu'l-Kur'ân'a ilişkin hususiyetleri incelenmiştir. Cevdet Paşa'nın Nesh konusundaki yaklaşımı esbab-ı nüzullere örnek teşkil edecek tefsir biçimi ayetlerdeki münasebet i'caz ve Kur'an kıssalarından dikkati çeken noktalar işlenmiştir.
Kitabın üçüncü bölümünde Tercüme-i Şerife'nin transkripsiyonu yapılmakta ardından eserin Osmanlıca metni müellif nüshasıyla birlikte aktarılmaktadır.
Tercüme-i Şerife'nin sade akıcı bir üslupla halkın Kur'an'la ilişkisini artırma ve tefsirin geleneksel formunu devam ettirme gayesini gütmekte olduğunu söylemek mümkündür. Zamanında insanların ihtiyacını gözeterek Kur'an'ın manasını kolaylıkla anlayacakları bir eser telif etmeyi amaçlayan Cevdet Paşa'nın bu eseriyle günümüz okuyucularına da önemli bir bakış açısı kazandıracağı açıktır.
Yazar ilim dünyasına önemli bir katkı sunmaya niyet ederek başladığı kitabıyla Tanzimat dönemi tefsir çalışmalarına yeni bir ses getirmeyi hedeflemektedir. Bu bağlamda ciddi yansımaları olacağına inandığı eserinin her kesimden okuyucuya hitap eden Kur'ani bir yönünün bulunduğunu düşünmektedir. Tüm eserleri dikkatle incelenen ve çeşitli çalışmalara konu olan bir Osmanlı devlet adamının tefsire bakış açısını ve değerlendirmelerini öğreneceğimiz kitap okuyucularıyla buluşmayı beklemektedir.